Dëshitimi i regjistrimit 2011- një qasje më ndryshe

Regjistrim në vitin 2011 sigurisht nuk do të kemi. Përgatitja e këtij regjistrimi ishte e zymtë qysh prej nisjes. Me kërcënime për bojkot, me paqartësi të shumta si organizative ashtu edhe ato ligjore, me debate të shumta dhe insistime që me çdo kusht ky proces madhor statistikor të kalojë (qoftë edhe me mangësi të pritura). Regjistrimi dështoi para pak ditëve, por brenda kësaj pak kohe shumëçka u tha. Unë dua të them diçka që nuk është thënë e që mendoj se janë gjëra relevante, por që me shumë mjeshtri fshihen nga opinioni publik maqedonas dhe mediat në tërësi. Ndoshta edhe nuk jam i saktë, por thjeshtë le të jetë kjo një nxitje për mendimin dhe opinionin publik. Përgatitja e këtij regjistrimi nisi me shumë vështirësi, polemika, debate të ashpra edhe në mes vet partnerëve të koalicionit. Por edhe me standarde të dyfishta në lidhje me interpretimin e rregullave të regjistrimit. Ligji ishte i qartë por pas vete linte mundësi të shumta për interpretime të ndryshme. Fillimi i regjistrimit nisi me dorëheqjen e anëtarëve shqiptarë dhe turq nga komisioni republikan i regjistrimit e më pas edhe pasoi dorëheqja e kryetares së këtij komisioni. Për të mos mbetur faji te shqiptarët menjëherë komisioni u plotësua me anëtarë të rinj, e më pas u zgjodh edhe kryetari i ri i këtij komisioni. Regjistrimi filloi me shumë probleme. Por përkundër gjithë këtyre problemeve kur punët ranë në binarë edhe kur të gjithë mendonim se regjistrimi do të mbaronte disi, pasoi dorëheqja kolektive e Komisionit republikan të regjistrimit. Pse? Mediat çdo ditë na përcjellin lajme për probleme me regjistrimin në fshatrat e Tetovës, në Kumanovë, disa pjesë të Shkupit e kështu me radhë. Me të vërtetë këtu kishte një problem serioz se, regjistruesit maqedonas kishin presin të madh nga partia e tyre në pushtet që insistonte me çdo kusht kurbetçinjtë shqiptarë të mos regjistrohen. Duhet të përmendim faktin se pala maqedonase përkundër faktit se nuk ishte shumë e interesuar që regjistrimi të kalojë me sukses, ata shumë më seriozisht i kishin marrë punët në rrjedhën e tyre. Informata nga terreni vinin se këshillet vendore të VMRO-së nëpër degët përkatëse, çdo natë mbanin takime për rrjedhën e regjistrimit dhe marrjen e informatave për mënyrën, formën dhe intensitetin e regjistrimit. Pala shqiptare disi ishte më e qetë në gjithë këtë proces. Ndoshta ky regjistrim do të kalonte qoftë edhe me mangësi të shumta nëse rezultatet fillestare do të ishin pak më ndryshe nga ato që dolën. Sikur të ishte problemi vetëm te shqiptarët kujt po duan maqedonasit t’ia lënë fajin, ky problem do të zgjidhej sikur që edhe nisi të zgjidhej sepse nga presioni i regjistruesve maqedonas e disa edhe nga frika e dënimeve të rënda të parapara me ligjin për regjistrim nuk e merrnin guximin të regjistronin një numër të kurbetçinjve që nuk ishin prezent në vend në momentin e regjistrimit. Por mendoj se këtu nuk ishte problemi kryesor. Para se t’i numëroj disa nga arsyet se pse dështoi regjistrimi, po e përmendi edhe faktin se dorëheqja kolektive pasoi pas mbarimit të regjistrimit në disa qarqeve regjistruese të disa komunave. Dështimi i këtij regjistrimi mua nuk ma mundësoi t’i kuptoj disa fakte të cilat kisha shumë dëshirë t’i dija. Me interesonte fakti se pas përpunimit të rezultateve të regjistrimit sa do të jetë numri i qytetarëve bullgarë në Republikën e Maqedonisë. Kisha një bindje se do të jetë një numër goxha i madh dhe një përqindje që do të habiste lidershipin maqedonas, sidomos duke e pasur parasysh faktin se qindra mijëra qytetarë maqedonas janë pajisur me pasaporta dhe nënshtetësi bullgare. Gjithashtu me padurim prisja të shoh edhe përqindjen e torbeshëve në Republikën e Maqedonisë. Kur dihet se një numër i madh i qytetarëve që në regjistrimin e kaluar ishin të regjistruar si maqedonas mysliman, në këto zgjedhje thirrja e tyre ishte që ata të deklarohen si torbeshë, pasi që ky regjistrim ua mundësonte këtë. Të dyja këto grupe etnike nuk i kemi pasur në grafikonet e rezultateve të regjistrimit të kaluar e që në masë goxha të madhe prisja që ta ulin përqindjen e popullatës maqedonase. Kjo shkoi, e unë shpresoj që të jemi gjallë e shëndosh e të shohim në të ardhmen sa çfarë rezultatesh do të na dalin për këto dy grupe etnike në Maqedoni. Ajo që i shtyu maqedonasit që shumë seriozisht të merren me këtë regjistrim ishte edhe gjendja faktike në terren. Unë po e përmendi vetëm një rast për të cilin më njoftoi një regjistrues shqiptar që regjistronte në disa fshatra kryesisht të banuara me maqedonas. Ai më tha se kishte mbaruar regjistrimin dhe se në gjithë ato fshatra nuk kishte regjistruar akoma asnjë person nën moshën 18 vjeçare. Në njërin prej atyre fshatrave me mbi 80 shtëpi, kishin regjistruar vetëm 23 persona. Unë jam i sigurt se e gjithë Maqedonia lindore (kryesisht fshatrat) janë në një gjendje të tillë. Kurse sa i përket shqiptarëve, ka pasur raste që vetëm në një shtëpi shqiptare të regjistrohen mbi 20 persona (raste të tilla ka shumë). Nuk u shkoi për shtati regjistruesve maqedonas edhe tentimet për regjistrimin e romëve si maqedonas dhe me fe ortodokse. Nëpër popull flitej se në mesin e popullatës rome paguanin 1000 denarë për person që ata të regjistrohen si maqedonas dhe feja e tyre të jetë ortodokse. Duke i pasur parasysh këto fakte, por edhe faktet se ky regjistrim mbikëqyrej nga institucione statistikore ndërkombëtare, kisha njëfarë sigurie se maqedonasit nuk do të kishin mundësi të bënin lojëra me numra sikur që ishin mësuar t’i bënin herave tjera. Andaj Gruevskit dhe kompanisë së tij nuk i konvenonin shok-shifra që do t’ia ulnin rejtingun e ndoshta edhe do t’i lëviznin themelet e këtij shteti. Andaj, shumë më mirë për ta ishte që kjo të dështojë edhe çështjen e regjistrimit ta bartin zvarrë sikur që po i bartin edhe shumë probleme tjera, sepse prognozat më reale ishin që numri i maqedonasve në Republikën e Maqedonisë të jetë nën 1 milion (në vitin 2002 ishin regjistruar 1 297 981). Kjo shifër do të ishte infarkt për gjithë maqedonasit, paramendoni, në shtetin e tyre të vetëm në botë me 2 milion banorë ata të mos jenë as gjysma e popullatës së përgjithshme. Këto prognoza bazohet në rritjen negative të popullsisë në RM, disa dhjetëra mijëra torbeshë që nuk do të deklarohen si maqedonas, por edhe pak më shumë bullgarë që me padurim presin të shprehin identitetin e tyre të ri në Maqedoni. Të gjithë këtë nuk patëm rastin ta marrim vesh me regjistrimin e 2011, shpresojmë në të ardhmen më të afërt të mësojmë edhe këto dilema të cilat bashkëqytetarët tanë me mjeshtri të madhe po i mbulojnë. (Ky shkrim u botua në gazetën Koha të datës 14 tetor 2011)

DRITA E DIELLIT NUK NDALET ME DUAR!

Qoftë si komb, qoftë si popull, kemi pasur shumë sfida e shumë beteja. Të humbura e të fituara. Sido të kenë qenë, çdonjëra ka lënë gjurmë në kodin tonë gjenetik. Fatkeqësisht, asnjëherë gjatë historisë sonë mijëvjeçare, nuk kemi qenë të zotët e vetes që ta mbrojmë pragun tonë. Këtë e kanë shfrytëzuar fqinjtë, që zakonisht kanë qenë të disponuar negativisht ndaj ekzistencës sonë në këto troje me vlerë e peshë për nga pozita e rëndësia. Kjo ka rezultuar që kurrë të mos jemi ata që kemi dashur të jemi. Si rezultat i ruajtjes së ekzistencës sonë, jo rrallë herë kemi pranuar edhe elemente që si kemi pasur prej fillimi, që sot janë bërë si tonat. Janë bërë pjesë e identitetit tonë kombëtar. Ky është një fakt nëpër të cilin janë zhvilluar popujt, janë krijuar kombe, shtete e unione. Është një realitet historik e faktik. Problemi që dua ta shtjelloj është një nga problemet shoqërore që hasen në shoqëritë njerëzore. Këto probleme delikate nuk na amnistojnë as ne. Jo rrallë herë kemi mendime të shumta për një çështje të vetme. Ngrihen grupe të tëra, për të mbrojtur një tezë e grupe të tjera për ta sulmuar. Dalin trima, heronj e “tradhtarë” për t’i shprehur mendimet dhe qëndrimet e veta. Nxirret tym e zjarr. Janë këto momente, kur miqtë e deridjeshëm bëhen armiq, kur dashuria shndërrohet në urrejtje, kur përkrahja shndërrohet në pengesë e toleranca, morali, solidariteti e njerëzorja vdesin. Në këto raste, vija e frontit vihet në mes nesh, na ndan në dysh e në tresh. Nis një betejë shumë e ashpër e fundi mund të jetë edhe më katastrofal. Të zbresim në tokë. Në Kosovën tonë të lirë, në ferishten që ka nisur të belbëzojë, disave nuk iu dolën hesapet siç i kishin planifikuar. Zhveshjet identitare që na i imponuan me shumë intriga disa “pseudopatriotë”, “baballarë të kombit”, “ideologë” (lexo: intrigantë, poltronë e naivë), shumë shpejt u zbuluan. Lidhja e gjeneratës së re, me rrënjët e vjetra çeli e po lulëzon. Përkundër largësisë, me zbrazëtirë një gjeneratë të plotë, po ndërtohet gjenerata e re, e mirë, e fortë, e shëndoshë dhe e formuar. Krejt kjo si rezultat i vigjilencës, shkallës së arsimimit, sistemit të vlerave dhe ruajtjes së vlerave kombëtare e fetare. Sot kemi të rinj shumë të formuar intelektualisht, kombëtarisht, njerëzisht e fetarisht. Kjo dikujt po i pengon. Disa që “hanë bukën e popullit e i bëjnë punë shkaut”, apo që kanë lënë personalitetin e vet në hipotekë shërbimeve të zymta (të jashtme e të brendshme) si rezultat i gishtit me mjaltë, që dikush ua ka lyer buzët, e tash për ta dëshmuar veten para padronëve të tyre që i mbajnë me të holla dhe avancojnë karrierën e tyre, në çdo dështim të idesë së tyre, apo në çdo hap tonin përpara, janë të parët që ndezin zjarrin e reagojnë me tone të ashpra duke akuzuar, sharë, fyer e ofenduar, pa asnjë bazë, përkrahësit e ideve dhe mendimeve që janë ndryshe nga të tyret. Rasti i shamisë është një problem i ngjashëm me atë që potencuam më lartë. Është një dukuri që disa vite me radhë po e dëmton shoqërinë shqiptare. Diçka që as në ankthin më të tmerrshëm nuk kisha mundur ta paramendoj se në vendin tim kjo gjë mund të ndodhë. Askush as në imagjinatat më të tmerrshme nuk e kishte menduar se në shtetin në për të cilin flijoi vëllain, iu djeg shpija e fshati të cilin e mbrojti në ditët më të vështira, sot, po ky shtet i ëndrrave të tij ia mohon vajzës së tij shkuarjen në shkollë, e veshur siç ia parashkruan feja e saj dhe Zoti i saj, të cilit ajo, babai i vet dhe dëshmorët e Kosovës dhe shqiptarisë i besojnë dhe i besuan. Ky fakt vjen si rezultat i “mbulesës” së realitetit që vjen nga disa persona të vetëshpallur si intelektualë që keqpërdorin pozitat e tyre si gazetarë, pronarë të mediumeve, redaktorë, analistë, shkrimtarë.... Si rezultat i injorancës së tyre, në publik lansojnë teza që aspak nuk kanë të bëjnë me realitetin as shoqëror, as historik e as faktik. Frikojnë popullin me teza se kinse po na rrezikohet qenia jonë kombëtare, pastaj dalin në mbrojtje edhe të Islamit “tradicional” (që as erë nuk kanë se çka do të thotë kjo), brengosen për Islamin evropian, për të cilin as ide nuk kanë se çka është, e keqinterpretojnë tezat dhe faktet historike duke menduar se populli po ha kashtë e me të do t’ua hajë edhe idetë e tyre të sëmura. Janë edhe disa persona të besimit të krishterë që flasin gjuhën tonë e të shtyrë nga situata momentale, ngritin zërin e urrejtjes duke hedhur benzinë në këtë flakë të vogël. Janë këta disa zëdhënës të disa klerikëve katolikë që fatmirësisht shumë herët u zbuluan. Ata të dështuarit dhe këta që janë rrugës së tyre janë atdhetarë falso. Veprat e tyre janë tërësisht të kundërta me ato që i shprehin nëpër mediume. Atdhetaria e tyre ishte dhe është vetëm maskë e mjet për të arritur synimin e tyre, largimin e shqiptarëve nga feja e tyre – Islami. Ata, si minoritet fetar në mesin e shqiptarisë, e si mikropakicë në Kosovë, keqpërdorin besimin dhe tolerancën e shumicës muslimane, që i ka privilegjuar, përkrahur dhe ruajtur pa ndjerë dallimin në besim që e kanë pasur deri dje. Po flas në të kaluarën se me këtë që po bëjnë, ata po ia bëjnë sherrin vetes dhe së ardhmes së tyre, në këtë troje dhe së bashku me ne. Kjo luftë që më së shumti po i godet disa motra tona, që kanë vendosur të mbrojnë trupin e tyre, në përputhje me normat e besimit të tyre. Është kjo një luftë e padrejtë dhe me fitore të sigurt për popullin dhe ato motra tona të ndershme. Për këtë jam shumë i sigurtë. - Do të jetë një fitore e sigurt, se motrat tona janë në të drejtë dhe po na bëhet padrejtësi. - Do të jetë një fitore e jona sepse jemi shumicë e në lojërat e demokracisë, sado që të vonohet, shumica prapë do të fitojë. Majorizuesit do të përfundojnë si diktatorët që dita ditës po bien si kulla prej letre. Vullnetin e popullit nuk mund ta ndalë askush. - Do të jetë një fitore se sulmuesit dhe provokuesit, janë duke i bërë tentativat e fundit për t’i shpëtuar idetë që moti i ka shkeluar koha. Sistemi i tyre që nëpërmjet frikës, gënjeshtrës, vjedhjes e mashtrimit, ta sundojnë popullitn, dalngadalë po tretet. - Do të jetë një fitore, sepse jemi shqiptarë, e shqiptari gjithmonë për çështje nderi, nëne, motre e grua, ka sakrifikuar me jetë, me mall e gjithçka. - Do të jetë një fitore, sepse ne jetojmë për fytyrë e për nder, e në këtë rast, nuk do të lejojmë që nderi i motrave tona e në të njëjtën kohë edhe nderi ynë dhe i familjeve tona të nëpërkëmbet. U japim shpresë motrave tona, se ditëve të tyre larg bankave të shkollës u ka ardhur fundi. Se këto ditë mërzie për to, dhëntë Zoti që të kompensohen me të mira të pafundme në këtë botë dhe botën e përtejme. Këto motra e dinë se janë duke sakrifikuar që e vërteta të dalë në shesh. Janë duke sakrifikuar që të mos mohohet një obligim i Allahut, e Allahu nuk e vështirëson gjendjen e askujt, sidomos kur bëhet fjalë për diçka që Ai e obligon nëpërmjet Fjalës së Tij, Kuranit Famëmadh. - Do të jetë kjo një fitore, sepse Zoti është në anën tonë. E kur Zoti është në anën tonë, gjithçka tjetër përballë nesh është shumë e vogël. Andaj, ne të ecim qetë në rrugën tonë, duke u mburrur me këtë që jemi. Duke e mbajtur ballin lart për fenë së cilës i përkasim dhe duke qenë krenarë që jemi muslimanë, siç thotë ilahia: “Do të gëzojë ky din merita/Ku hyn nata edhe dita/Se kjo fe nuk mposhtet kurrë/Drita e diellit nuk zihet me duar!” Do ta përfundoj me fjalët e poetit ku thotë: “Islami është sikur dielli, Me të fryrë nuk shuhet, Me të mbyllur sytë nuk bëhet natë, Ai që i mbyll sytë vetëm vetes i bën terr.”

Kushtrimi

Era lëkund kallinjtë krenarë
shpërndan aromë jeshile
ngacmon shqisat
Ashtu si dhembja ngacmon shpirtin
Dhe e nxjerr lotin

Mortja përcjell bijtë tanë më të mirë

A ndërtojmë jetën mbi vdekje
A vdekjen mbi jetë
Pyetje që ngacmon pa nda

Xhemati drejton safat
Para arkivolit me dy flamuj

Përcjellim me tekbire
Kushtrimin që jeton

(13 maj 2010 H.....)

Fundi i erës së diktatorëve

Kanë kaluar vite kur demokracia liberale është bërë sistem dominues në botë. Ky sistem i solli shumë mirësi botës dhe me të drejtë mund ta llogarisim si njëri nga sistemet më të mira të shpikura nga mendja njerëzore. Një filozof i pyetur për demokracinë thotë se, sistemi demokrat nuk është sistem i mirë, por është më i miri nga sistemet tjera ekzistuese. Shumica e dijetarëve dhe filozofëve suksesin e botës perëndimore e shohin mu në aplikimin e këtij sistemi. Përkundër këtij fakti, kemi edhe shumë shtete në botë me sisteme diktatoriale ku mungojnë liritë dhe të drejtat elementare njerëzore, mes tjerash edhe zgjedhjet e lira, liria e të shprehurit, dënimi dhe likuidimi pa procese adekuate gjyqësore e kështu me radhë. Fuqia absolute që këta “pronarë të shteteve të tëra” e disponojnë, ka bërë që këta të ndihen si pronarë edhe të jetës së qytetarëve të tyre, duke luajtur me fatin e popullatës së tërë.
Ne si komb nuk e kemi shumë larg një histori të tillë. Popullata shqiptare ka hequr të zitë e ullirit për dekada të tëra nga një sistem i tillë. Andaj e kemi për borxh t’u dalim në krah, apo së paku t’u japim përkrahje morale forcave progresiste në këto shtete që mundohen të shohin dritë sikur të gjithë popujt e lirë në botë. Ndoshta nga ajo që kemi kaluar, më së miri ua dimë atyre që mundohen të mbijetojnë në këto sisteme. Vlerën e lirisë më së mirë ia din robi. Kështu që lusim Zotin që sa më shpejtë sistemet e tilla jonjerëzore të mbesin eksponate historike.

Nëpër mediat botërore është aktualizuar çështja e Tunizisë. Në këtë shtet të Afrikës Veriore, plasën trazirat e mëdha popullore, që e detyruan diktatorin e këtij shteti të lëshojë vendin. I turpëruar dhe në mënyrën më së paku të dëshiruar për të, u detyrua të kërkojë azil në vend të huaj. Ky shtet, përkundër hapjes dhe zhvillimit të tij të theksuar (për dallim nga shtetet tjera Afrikane), dallohet edhe me nivel të lartë të korrupsionit, nepotizmit, parregullsive zgjedhore dhe thyerjes së të drejtave elementare njerëzore. Republika e Tunizisë llogaritet si njëri ndër shtetet me GDP-në më të lartë (për kokë të banorit) në Afrikë dhe Lindjen e Mesme, por në anën tjetër janë të shënuara raste të shumta të keqpërdorimit të pozitave shtetërore nga presidenti, familjarët e tij dhe rrethi i ngushtë i tyre. Politika e tyre shpeshherë është titulluar si kleptokrate dhe me dozë të lartë të nepotizmit, por edhe të keqpërdorimit të pandërprerë të pasurive shtetërore. Edhe pse de jure llogaritet si shtet që parasheh media të lira, në asnjë rast nuk është toleruar kritika për lidershipin e këtij shteti, apo politikave që i aplikon jo strukturë. Presidenti i deridjeshëm Ben Ali, që mori arratinë, ushtroi këtë detyrë si president i Tunizisë në 23 vitet e kaluar. Diçka që për sistemet moderne është absurde. Mirëpo, sikur çdo gjë që ka fund edhe ky gjeti fundin e vet.

Nga lajmet që vijnë nga mediat botërore shihet një dozë e madhe e frikës edhe në vendet për rreth Tunisit. “Kolegët” e Ben Ali-s, frikohen nga një skenar i ngjashëm që mund të bartet edhe në shtetet e tyre. Kjo është një shenjë e mirë për popullatën e këtyre vendeve që të dalin nga zgjedha e gjakpirësve dhe tagutëve që e mbijetuar shekullin 20.

Herët apo vonë, fundi do t’i gjejë. Fundi i tyre do të vijë, edhe për skaj tentativave të tyre për mbajtjen e popullatës të shtypur. Të kota janë tentativat për shkeljen e popullatës, bllokimin e lirisë së të shprehurit, falsifikimin e tërësishëm të proceseve zgjedhore, likuidimin, burgosjen dhe largimin nga shteti i oponentëve politik (nëse ekzistojnë). Jam shumë i bindur se do t’u vijë fundi, jo për diçka tjetër, por veç për hir të faktit se u ka kaluar koha. Dhe se të kota do t’u jenë edhe përkrahjet e hapura apo të fshehura të miqve të tyre perëndimorë, që u sigurojnë përkrahje deri sa kanë leverdinë dhe vjelin të mirat e këtyre shteteve, e kur të vijë momenti i fundit do t’ua kthejnë shpinën sikur që i ndodhi këtij të Tunizisë. Fakt tjetër plotësues është edhe ngitja e shkallës së edukimit të përgjithshëm të popullatës në këto vende. Për dallim nga e kaluara, ku niveli i edukimit në shtetet diktatoriale ka qenë shumë i dobët, kohëve të fundit këto të dhëna kanë ndryshuar. Po ashtu, kemi edhe raste të ngritjes dhe zhvillimit të sektorit civil, që dita ditës është gjithnjë e më shumë aktiv nëpër këto shtete. Ndikim të madh për këtë gjendje ka edhe diaspora mjaft e zhvilluar e këtyre vendeve e koncentruar kryesisht nëpër vendet evropiane, që luan një rol të rëndësishëm dhe mjaft e fortë dhe shumë mirë e konsoliduar. Diasporë kjo që në të shumtën e rasteve, përbëhet nga persona dhe grupe të larguar nga vendet e tyre si rezultat i dhunës, përndjekjeve dhe kërcënimeve që ua bën sistemi i atjeshëm.
Miqtë e Çausheskut dhe Sadam Huseinit, kanë rastin e fundit që të shpëtojnë veten, duke reformuar sistemet e tyre, sepse do të kenë një fund, ose si i këtyre dyve të përmendur, ose si ai që i ndodhi sot Zejn el Abidin Ben Ali-s nga Tunizia.

PANORAMA

Pashë qiellin e Stambollit të vitit 1453
Isha pranë ushtrisë më të mirë
E pashë edhe prijësin më të mirë
Edhe dëshmorin
që i pari ngriti flamurin e dritës
mbi kalanë e territ
në gjoks kishte dy shigjeta
por flamuri nuk binte dot

I dëgjova edhe gjëmimet e topat
që dridhnin tokën
edhe marshin e asaj ushtrie të lavdishme
që përkëdhelte dheun
pash drejtësinë
në sytë e ushtarëve drangoj
që shikonin përtej horizontit

Sa e mirë ishte ajo ushtri...

Më rrodhën lotët e ngrohtë
të mërzisë dhe shpresës

njëkohësisht.


Muzeu Panorama në Stamboll

Stamboll 13.01.2011